Nederlander betaalt €340 per jaar aan subsidies fossiele brandstoffen

Sinds april dragen huishoudens gemiddeld €9 per jaar bij aan een subsidie voor duurzame energie. Maar elke Nederlander betaalt ook ongemerkt €340 per jaar aan subsidies op fossiele energie.

Het staat gelijk aan bijna drie keer het BNP van Nederland. Een recent rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) schat de wereldwijde uitgaven aan subsidies voor fossiele brandstoffen op een astronomische €1.500 mrd per jaar.

Subsidies voor fossiele brandstoffen, het klinkt niet logisch. Subsidies zijn er toch juist voor hernieuwbare energie? Je kan bijvoorbeeld subsidie krijgen voor het plaatsen van zonnepanelen, maar toch niet voor het bouwen van een kolencentrale? Dat klopt. Het gaat dan ook vaak niet om directe subsidies, maar om prijsregulering, vrijstellingen van accijnzen, of leningen met lage rentes.

Een voorbeeld: als gevolg van de Chicago Conventie in 1944 wordt er geen accijns geheven op kerosine voor vliegtuigen. Jaarlijks voordeel voor fossiele brandstoffen in Nederland: €1,7 mrd. Een ander voorbeeld: In Egypte betalen mensen minder dan de kostprijs voor stroom. Politici daar realiseren zich wel dat er daardoor weinig drijfveer is tot energiebesparing, maar ze willen ook geen sociale onrust veroorzaken.

Het IMF pleit voor een stop op de subsidies, want ze zijn slecht voor het milieu. Een wereldwijde subsidiestop zou een CO2-reductie van 13 procent opleveren. Daarnaast zijn subsidies een marktinterventie die nadelig is voor hernieuwbare energie. Cijfers van het Internationaal Energieagentschap (IEA) tonen aan dat er in 2011 wereldwijd slechts €88 mrd aan subsidies naar groene energie ging. Dit ging om directe subsidies, indirecte subsidies zoals belastingvoordelen zijn hierbij niet meegenomen.

Groene energie is dus misschien nog wel duur, maar fossiele energie is vooral ook onterecht goedkoop.

Duizend euro extra

Hoe zit dat in Nederland? Het IMF kon niet de uitsplitsing van de getallen geven voor de situatie hier, maar cijfers van onderzoeksbureau CE Delft scheppen helderheid. De Nederlandse overheid spendeerde in 2010 €5,6 mrd aan directe en indirecte subsidies voor fossiele brandstoffen. Omdat alle staatsuitgaven uiteindelijk worden bekostigd door de burger in de vorm van belastingen, hebben de 16,5 miljoen inwoners van Nederland dus samen die €5,6 mrd opgehoest.

Per persoon komt dat neer op €340 per jaar. Een gemiddeld gezin met twee kinderen betaalde dus ongemerkt meer dan duizend euro extra voor fossiele energie, bovenop de energierekening. Ook als het groene stroom kocht.

De fossiele energie subsidies staan in schril contrast met de subsidies voor hernieuwbare energie. Die bedroegen in 2010 in Nederland namelijk slechts €1,5 mrd – minder dan een derde van de €5,6 mrd voor fossiel. Die euro’s worden wel uitgespreid over een kleiner aantal opgewekte kilowatturen en liters biobrandstof.

SDE+

In Nederland is het belangrijkste instrument voor groene energie de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE+). Deze geeft subsidie aan duurzame energie om het prijsverschil tussen duurzaam en fossiel te overbruggen. Om de hoeveelheid opgewekte duurzame energie te maximaliseren, wordt de subsidie geveild: hoe lager de energieprijs van een project, hoe meer kans op subsidie.

Het programma is succesvol. In 2012 was er €1,7 mrd beschikbaar in de subsidiepot, maar minister Kamp verhoogde dat bedrag voor 2013 naar €3 mrd. Sinds april betalen burgers en bedrijven mee aan de subsidies via een heffing op de energierekening. Die heffing gaat, net als de energiebelasting, via een getrapt stelsel. Grootverbruikers betalen relatief minder dan burgers.

Maar die heffing leidde tot gemor – waarom moet duurzame energie zo duur zijn, lijkt het sentiment. Aan de andere kant: die heffing gaat huishoudens dit jaar gemiddeld €9 per jaar extra kosten, een schijntje vergeleken met de honderden euro’s die huishoudens onbewust bijdragen aan de instandhouding van het gebruik van fossiele brandstoffen.

Natuurlijk dragen huishoudens ook ongemerkt bij aan subsidies voor hernieuwbare energie. De €1,5 mrd die in 2010 werd besteed aan subsidies voor hernieuwbare energie werd ook bij elkaar gebracht door de 16,5 miljoen inwoners van Nederland. Dat komt neer op gemiddeld €91 per persoon. Aangenomen dat de subsidies voor hernieuwbaar en fossiel in 2013 vergelijkbaar zijn met die in 2010, betalen burgers dus ongeveer €100 voor hernieuwbaar en €340 voor fossiel.

Met andere woorden, we geven allemaal ongevraagd bijna 3,5 keer meer uit aan subsidies voor fossiele brandstoffen dan aan hernieuwbare energie.